Unu
de is prus mannus filosofus franzesus J. J. Rousseau, in su Discursu
subra s'origini de s'ineguaglianza in mesu de is ominis affirmat chi
sa propiedadi no esistit puita candu nasceus dognunu tenit cantu a
is atrus: nudda. E duncas tottus seus meris de tottu. Su primu chi
at tentu s'idea de serrai un'arrogu de terra cun d'unu muru o in
atra manera est istetiu su fundadori de sa civiltadi moderna.
Aicci podeus nai chi in Sardigna sa civiltadi moderna nascit candu,
in su 1820, is Piemontesus ant fattu s'Edittu de is crasuris.
S'idea no fiat originali. Giai in sa Gran Bretagna in su 1660 ant
fattu una lei (Enclotures Acts) chi permittiat a sa genti chi
boliat traballai sa terra de dda serrai e aicci si faėant meris
de una propiedadi e dda podiant traballai comenti boliant. In
Inghilterra, cun custa lei, est nascia sa rivoluzioni industriali e
a pagu a pagu tottu su continenti europeu at cuminzau a cambiai is
tennicas e is modus de produi.
In
s'isula nostra eus biviu mali custa lei, intantu ca is meris chi
tenestis giai si funt arricchius prus de prima e in prus ca is
poburus de dogna bidda, chi finzas a inzaras teniant sa
possibilidadi de pasci is brebeis e de circai sa linna in cussas
terras, si funt agattaus senza 'e medius po bivi.
Is sartus de dogna bidda ant cambiau de aspettu cun murus de perda a
siccu o cun filaris de figumoru o cun canalis, signalis po nai:
custu de immoi in nantis est cosa mia.
Sa storia chi istudiaus in sa scola italiana no chistionat mai de
totu su chi eus passau in s'isula nostra po custa lei, ma in sa
memoria de sa genti atturat firma una cuatretta de su poeta de
Macomer Melchiorre Murenu. Su poeta, intendendi is sonus de sa genti
chi serrāda is terras de bidda sua, at cantau: |